De wielrennende vrouw: ze is niet meer weg te denken uit het Nederlandse verkeer. Vroeger waren het vooral mannen die op de racefiets klommen om - al dan niet in peloton - een ritje te maken. Tegenwoordig delen zij de fietspaden, landweggetjes en andere geasfalteerde wegen met wielrennende vrouwen.
Niet alleen in Nederland, maar ook wereldwijd maakt de vrouwelijke wielrenster haar opmars. In andere landen, waar fietsen niet zo vanzelfsprekend is als in ons kikkerlandje, worden al jaren verschillen gevonden in het fietsgedrag van mannen en vrouwen. Mannen fietsen daar over het algemeen meer dan vrouwen om zich te vervoeren of voor recreatie. Deze ‘gender gap’ in fietsgedrag vertaalt zich logischerwijs ook naar het fietsen op de racefiets. Een veelgenoemde reden voor het beperktere fietsgedrag van vrouwen is dat vrouwen meer risico’s zien en zich eerder onveilig voelen dan mannen. Anderzijds kunnen ook genderrollen en culturele normen meespelen.
In Nederland zijn we wat dat betreft een koploper en bij ons is fietsen even veel voorkomend onder vrouwen als mannen. Door de jaren heen neemt ook het fietsen op de racefiets toe in populariteit onder vrouwen. Mannen hebben op sportvlak historisch gezien vaak ‘een voorsprong’, zo ook in het wielrennen. Tot 1965 was wielrennen in Nederland vooral weggelegd voor mannen, en vrouwen mogen pas sinds 1984 meedoen aan het wielrennen als Olympische sport. Het aandeel vrouwen in de professionele wielerwereld is in het afgelopen decennium flink gestegen. De Union Cycliste International (ICU) telde in 2012 nog 28 teams met in totaal 350 vrouwelijke rensters. In 2021 is dit aantal gestegen tot 52 teams met 630 wielrensters. Ook de recreationele wielrenster maakt een opmars, en zeker in het afgelopen jaar is een flinke toename te zien. Uit gegevens van Strava blijkt dat vooral vrouwen verantwoordelijk zijn voor de sterke stijging in geuploade activiteiten in 2020, tijdens de Corona-pandemie. Voor vrouwen tussen de 18 en 29 jaar waren dat er wereldwijd namelijk 45% meer dan in 2019. In de UK was dat percentage zelfs 108%. Bij mannen ligt de stijging rond de 10%.
Hoewel mannen ook in Nederland alsnog vaker fietsen als sport dan vrouwen, neemt de populariteit van wielrennen onder vrouwen toe. Ook bij vrouwen staat wielrennen tegenwoordig in de top 10 populairste sporten. Het KNWU schat dat Nederland zo’n 360.000 wielrennende vrouwen en meisjes telt. In 2019 waren er 1253 wielrensters met een wedstrijdlicentie en 16 vrouwelijke ploegleidsters. Nederlandse vrouwen spannen de kroon in de internationale professionele wielerwereld. Al vanaf 1966 laten vrouwelijke rensters uit Nederland zien hoe sterk ze zijn. De zusjes Hage (Bella, Keetie en Heleen) maakten een vliegende start en vulden over een periode van zo’n 20 jaar hun prijzenkast. In 1990 verscheen Leontien van Morsel; ze behaalde 4 gouden Olympische medailles en werd 10 keer wereldkampioene. Enige tijd later kwam Marianne Vos ten tonele om ontelbaar veel prijzen in de wacht te slepen. Tot op de dag van vandaag is Vos een voorbeeld voor veel jonge wielrensters die nu in haar voetsporen treden. Anna van der Breggen en Annemiek van Vleuten hebben zich in de afgelopen jaren laten zien als zeer sterke rensters. Maar ook minder bekende dames, zoals Ellen van Dijk en Chantal Blaak hebben al prestaties op internationaal niveau geleverd.
Het succes van Nederlandse wielrensters is mede te danken aan onze ‘fietscultuur’, goede fietsinfrastructuur en het feit dat er in Nederland geen genderverschillen zijn met betrekking tot fietsen. Als Nederlander, man of vrouw, is het redelijk standaard om al op jonge leeftijd te leren fietsen. Veel van ons zijn vroeg of laat door paps of mams op een fietsje gezet. Eerst oefenen met zijwieltjes, vervolgens zoeken naar stabiliteit onder de ferme grip van pap of mam. Een belangrijke stap in de ontwikkeling van veel Nederlandse kinderen: leren fietsen zonder zijwieltjes en zonder hulp van de ouders. In ons verdere leven als kind, tiener en (jong)volwassene pakken we regelmatig de fiets om ons te verplaatsen: om op school aan te komen, op stap te gaan met vrienden, een boodschap te doen… In veel andere landen is fietsen een stuk minder standaard en wereldwijd zijn er meer mensen dan wij ons kunnen voorstellen die nog nooit een fiets in handen hebben gehad. Fietsen is er bij ons met de paplepel ingegoten, waardoor de overstap naar wielrennen een stuk makkelijker is.
Natuurlijk valt er nog veel winst te behalen op het terrein van de vrouwelijke wielrenster. In het professionele circuit is nog altijd veel ongelijkheid tussen mannen en vrouwen wat betreft salaris en erkenning. Zeker de kleinere ‘Continental’ teams hebben het zwaar: sommige rensters verdienen daar zelfs geen salaris met het fietsen. In de grotere topploegen, de Worldtour-teams is het salaris voor vrouwen tegenwoordig gelukkig steeds beter, maar nog altijd ruim beneden het mannen-salaris. Ter vergelijking: 57% van de vrouwen in het vrouwenpeloton verdient minder dan 15.000 euro per jaar, wat ver beneden het minimumloon in Nederland ligt. Voor rensters in topploegen is een minimumsalaris van 20.000 euro per jaar afgedwongen. Bij topploegen met mannelijke renners ligt het minimumsalaris ruim dubbel zo hoog. Bovendien verdient meer dan de helft van de mannen op dat niveau 120.000 euro per jaar. Nogal een verschil, toch? Dat heeft ook te maken met de zichtbaarheid, bijvoorbeeld door het uitzenden van wedstrijden op (internationale) televisie. De aandacht in de media met een groot, internationaal bereik is vooralsnog vooral beperkt tot de wedstrijden en tours van mannen. Vrouwelijke rensters maken juist meer gebruik van social media om hun verhaal naar buiten te brengen. Er is meer bekendheid en maatschappelijke aandacht nodig om de vrouwelijke wielersport verder te laten groeien.
Bekendheid voor vrouwen in de wielersport begint al bij recreatief wielrennen. Bij Woobi zetten wij ons in voor deze bekendheid. Vrouwen op de racefiets mogen gezien, gehoord en aangemoedigd worden. Zo helpen we samen de populariteit van wielrennen onder vrouwen te vergroten, waardoor we meer vrouwen en jonge meiden aantrekken zich met deze fantastische sport bezig te houden. Doe je met ons mee?
© WOOBI.
Sources:
- Beyond the bicycle: Seeing the context of the gender gap in cycling
- Advancing cycling among women
- Making cycling irresistible: lessons from The Netherlands, Denmark, and Germany
- Gender differences in cycling patterns and attitudes towards cycling in a sample of European regular cyclists
- The Development of Women's Professional Cycling
- https://www.cyclingnews.com/features/dutch-dominance-what-makes-the-netherlands-so-successful/
- https://www.knwu.nl/vrouwenindewielersport
- https://www.theguardian.com/sport/2020/dec/16/women-behind-huge-increase-in-running-and-cycling-in-2020
- https://www.volkskrant.nl/sport/het-vrouwenpeloton-laat-zich-niet-meer-wegzetten~b6dea517